Ruim 2 weken geleden kwam hij dan eindelijk beschikbaar: de menukaart met interventies voor het NPO. Het was eigenlijk de bedoeling dat ons zesde en voorlopig laatste blog helemaal in het teken van deze menukaart stond. Maar toen hadden we de Kamerbrief van 21 mei nog niet gezien… Gezien de hoeveelheid (nieuwe en oude) informatie vinden we dat we hier ook aandacht aan moeten besteden.
We gaan de uitdaging weer aan! Wat kunnen wij in veel minder dan 49 pagina’s vertellen?
Iedereen “duurzaam”?!
Deze kamerbrief bevat deels een herhaling van bekende, maar tussen de regels door ook nieuwe informatie. Wat ons opvalt, is dat het er op lijkt dat OCW een poging heeft gedaan om alles te concentreren in één grote injectie aan informatie… Wij vonden het nogal onoverzichtelijk en hebben geprobeerd om deze informatie in verschillende onderdelen te splitsen.
Er zijn veel verwijzingen naar andere partijen, adviesbrieven, rapporten en verschillende onderzoeken. Deze bronnen vonden jullie grotendeels al in de Miro We zetten ze hier nog een keer op een rij.
- “Bouwstenen voor sociaal herstelbeleid”; in deze adviesbrief van het SCP wordt benadrukt dat naast de tijdelijke problemen als gevolg van corona ook de dieper liggende problemen en kwetsbaarheden in het onderwijs aangepakt moeten worden;
- Duurzame verbetering: “Staat van het onderwijs 2021” door de Onderwijsinspectie;
- Nationaal Cohort Onderzoek;
- Tijd voor Focus van SLO;
- Gemeenten;
- Gelijke Kansen Alliantie;
- Nationaal Regie Orgaan (NRO) met Onderwijskennis.nl;
- Algemene Rekenkamer (want het gaat over veel geld);
Volgens OCW draagt het NPO ook indirect bij aan de maatschappelijke opgave die de coronacrisis met zich meebrengt: “Onderwijs draagt namelijk in de algemene zin bij aan economische productiviteit en groei door verhoging van de arbeidsproductiviteit, het innovatievermogen van de economie en implementatie van kennis”. Zo jammer dat nou juist deze op oude economie georiënteerde invalshoek in deze brief is terechtgekomen…
Het lijkt er nu toch wel op dat de geluiden van de afgelopen weken vanuit het veld OCW hebben bereikt. En dat ze zich door het opsommen van de “duurzame” adviezen en oplossingen realiseren dat het noodzakelijk is dat er iets structureel wordt veranderd in het onderwijs. Maar verder dan dit plan, de rondetafelsessies van 26 mei (denk niet aan een roze olifant!) en heel veel woorden voor de komende 2,5 jaar komt het nog niet… Ach, misschien is het wel goed zo. Het is nu tijd dat de prachtige voorbeelden uit de praktijk worden gezien, doorgezet en gebruikt voor structurele verbetering van het onderwijs. Practice what you preach!
Menukaart, evidence, context
Bovenstaande sluit wel aan op de volgende zin die we lezen: “Een van de belangrijkste bouwstenen van het programma is onze inzet op evidence-based werken…Niet eerder hebben scholen en leraren in Nederland zulke grondig onderbouwde wetenschappelijke kennis zo toegankelijk en praktisch toepasbaar tot hun beschikking gehad.”
Tenminste…niet vanuit OCW dan, want als je dit bericht leest vanuit het CPB kun je je afvragen waarom we nu Engels onderzoek hebben vertaald voor het Nederlandse onderwijs terwijl er al veel bewezen praktijkervaring beschikbaar is.
De menukaart die er ligt, is gebaseerd op internationaal onderzoek (EEF) in een niet-Nederlandse context, besproken met sectororganisaties en veldpartijen en aan wetenschappers voorgelegd. Er zijn praktijkkaarten gemaakt door Education Lab met bijdragen vanuit het Lerarencollectief. Via de kenniscommunity (helaas is er op heden nog steeds geen informatie over) wordt bestaande kennis over het werken met de verschillende interventies beschikbaar gemaakt en nieuwe kennis ontsloten. En de menukaart is nog niet af. Er is geen ruimte voor interventies die geen bewezen effect hebben op de leerwinst, om welke interventies het gaat blijft vaag. De komende tijd wordt er door OCW gezocht naar de beste manier om dit soort interventies (niet effectief of contra productief) inzichtelijk te maken.
Actieve betrokkenheid van leraren is essentieel; als hier zorgen of vragen over zijn, kunnen zij terecht bij de inmiddels geïnstalleerde helpdesk. De keuze voor interventies is aan de scholen en schoolteams… ze mogen naar eigen inzicht kiezen voor de interventies die ze vinden passen bij de resultaten van hun schoolanalyse.
Scholen hebben vorige week een brief ontvangen waarin OCW nogmaals wijst op de beschikbaarheid van de menukaart. En dat de menukaart ook na het NPO beschikbaar blijft voor duurzame onderwijsverbetering. Ondertussen zijn er veel partijen die de menukaart hebben samengevat en toegelicht; onder andere het Lerarencollectief heeft een mooi overzicht gemaakt.
In onze zoektocht naar praktisch en pragmatisch hebben we ook meer en meer concrete uitwerkingen gevonden van de menukaart. Veel van deze bronnen vinden jullie terug in de Miro, maar we wilden toch in deze blog extra aandacht geven aan twee daarvan, omdat ze gelijk toepasbaar en heel concrete oplossingen bieden:
- Professionalisering voor duurzaam beter onderwijs door E-Learning Wizard
- Extra inzet van personeel en ondersteuning door Flex Onderwijs
MR meenemen in het proces
Eerder hebben we ook al aandacht besteed aan de rol van de ouders en de MR; het is de bedoeling om ze actief te betrekken en de MR moet ook instemmen met het schoolprogramma. Dit keer is ook nadrukkelijk aangegeven dat het programma toegankelijk gemaakt moet worden op de website van de school. Zodat iedereen: ouders, (vo) leerlingen en toekomstige ouders dit kunnen inzien. Onderwijs doen we samen, expertise in de scholen uiteraard, maar ontwikkeling en welzijn van de kinderen kan alleen maar goed gaan als iedereen die betrokken is optimaal samenwerkt.
Bekostiging 2022-2023
In de Kamerbrief wordt voor schooljaar 2022-2023 gesproken over een NPO-budget van minimaal € 500 per leerling in het PO en VO. Begin 2022 zal OCW, aan de hand van de zogenaamde Implementatiemonitor en de actuele ontwikkeling van (het inlopen van de) achterstanden, de inzet en verdeling van de beschikbare middelen over de scholen herijken. Maar je kunt dus alvast rekenen op € 500. Het is de eerste keer dan we inzicht krijgen in een duidelijk bedrag voor het tweede jaar van het NPO.
In bijlage 1 van de brief lezen we over de bekende verlengde subsidieregelingen. De middelen die voor Samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs voor leerlingen in het vso en pro beschikbaar komen (€ 47 miljoen) is wel nieuw. Ook komt er € 48 miljoen beschikbaar om de dip in de werkdrukmiddelen voor het PO te compenseren.
Blik op basisvaardigheden
In deze brief schuift OCW duidelijk de kant op van “basisvaardigheden op orde”. Ze geven aan dat het NPO weliswaar gericht is op leervertragingen en een verminderde sociaal emotionele ontwikkeling of verminderd welbevinden als gevolg van corona, maar dat er wel een duurzaam effect gewenst is op de onderwijskwaliteit. De aandacht gaat dan uit naar de kansen om lesmethoden te verbeteren. Als voorbeeld wordt verder het Leesoffensief opgevoerd, wat een stevige plek in de kenniscommunity van het NPO zal krijgen.
De Onderwijsinspectie zal voor een beter zicht op stelselniveau van basisvaardigheden in de onderbouw van het VO aankomende jaren peilingsonderzoeken houden, analoog aan de peilingsonderzoeken van het PO (Nationaal Cohort Onderzoek).
MBO en hoger onderwijs
Voor het MBO en hoger onderwijs zijn nationale akkoorden getekend waarin de afspraken rondom het NPO en de inzet van middelen zijn bekrachtigd. Om vervolgens een week later geconfronteerd te worden met een domper, want er is een gat op de OCW-begroting van € 149 miljoen. Na het zoet komt het zuur, zullen we maar zeggen…
Voor de instellingen is er een keuzelijst met acties om in te zetten voor onder andere de begeleiding van studenten. Verschil met PO en VO? Instellingen in het MBO en hoger onderwijs hebben wel de ruimte om beargumenteerd en in afstemming met de MR af te wijken van de keuzelijst met acties. In de brief en de bijlages is nog veel meer informatie te lezen. Tot nu toe hebben we onze blogs geschreven gericht op het PO en VO. We gaan hier niet verder inhoudelijk op in, maar bij vragen over deze sectoren kunnen jullie altijd contact met ons opnemen.
Monitoring en verantwoording
Eindelijk wat meer duidelijkheid over dit onderwerp:
- Een gedegen monitoring, evaluatie en verantwoording is onderdeel van deze uitwerking van het Nationaal Programma Onderwijs. Zo’n grote investering brengt verantwoordelijkheid mee voor alle betrokkenen, zoals ook de Rekenkamer signaleert. Lees hier onze eerder blog: Wie is nu aan zet.
- Er worden verantwoordingsafspraken ingericht:
- Gedurende de looptijd van het NPO: 2 keer per jaar een voortgangsbrief naar de Tweede Kamer waarin inzicht in de voortgang van het programma wordt gegeven, en indien nodig, wordt aangegeven waarop wordt bijgestuurd.
- Op basis van de eerste twee voortgangsrapporten wordt besloten over de hoogte van het definitieve bedrag voor 2022-2023. Na afloop van het NPO kijkt men of de doelstelling (we nemen aan datgene wat geformuleerd is in de eerste brief van OCW naar de scholen toe?) is behaald of dat er meer en langduriger inzet nodig is. Jullie raden het al: dit komt te liggen bij een nieuw kabinet om hierover te besluiten.
- Er is straks sprake van verantwoording op schoolniveau (schoolprogramma), op bestuursniveau (verantwoording gelden via jaarverslag). Daar komt bij de zogenaamde Implementatiemonitor: OCW monitort gedurende de looptijd van het NPO de implementatie van het programma op scholen en door gemeenten. OCW brengt daarbij in kaart welke interventies worden gekozen en welke uitvoeringsproblematiek wordt ervaren (wat heel goed gaat, wordt hopelijk ook meegenomen….)
- Rond het begin van het nieuwe schooljaar krijgen de scholen een aantal korte vragen.
- Steekproefsgewijs wordt bij een aantal scholen verdiepend onderzoek gedaan, zodat tussentijds bijgestuurd kan worden om scholen en gemeenten gerichter te kunnen ondersteunen. Ook de effectiviteit van interventies wordt dan onderzocht.
- Wat gemeenten doen of aanleveren, wordt uit deze brief niet duidelijk.
- Er komt een Resultatenmonitor, waarbij gekeken wordt naar schoolloopbanen, cognitieve opbrengsten (analyse op stelselniveau van leerlingvolgsystemen) en de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen. Daarnaast doet de inspectie een verdiepend themaonderzoek naar de gevolgen van de coronacrisis op de kwaliteit van onderwijs.
- Er is ook nog een Effectmeting: Doel is om van een aantal kansrijke interventies het effect te achterhalen en onder welke omstandigheden deze het beste werken. Scholen kunnen zich vooraf intekenen op een vooraf vastgelegde interventie.
- En alles onder begeleiding van een op te richten Wetenschappelijke Expertgroep. Wetenschappers uit verschillende disciplines hebben hier straks zitting in. Zij houden zich bezig met de onderzoeksopzet en de validatie en duiding van onderzoeksresultaten.
- Er is ook ruimte voor een zachte kant van verantwoording. Het Platform Perspectief Jongeren, met als voorzitter Kim Putters (SCP), krijgt de opdracht om tijdens de looptijd van het NPO met een brede maatschappelijke blik signalen op te halen in hoeverre de maatregelen effect hebben op de levens en kansen van jongeren, en wat er aan het einde van het programma nodig is om dit duurzaam(!) voort te zetten.
- Last but definitely not least: benchmarks. OCW merkt op dat er afgelopen jaren door PO en VO al veel is geïnvesteerd in benchmarks, eerst met een financiële insteek, maar de ambitie is om dit met kwalitatieve data uit te breiden. Het Nationaal Cohort Onderzoek wordt met nadruk genoemd, OCW kijkt met de sectoren hoe deelname zo aantrekkelijk en groot mogelijk kan worden gemaakt. Onderdeel van deze verkenning is onderzoek naar de wenselijkheid van een wettelijk verplichte aansluiting (eventueel in de vorm van een opt-out) op de NCO-monitoring in de toekomst.
Tot zover de informatie die we hebben kunnen samenvatten uit deze lange officiële brief en bijlages.
Tot slot
We hadden in deze blog echt liever willen schrijven over de menukaart. Omdat we jullie toch willen achterlaten met een positief gevoel hebben we wat vragen voor jullie op een rij gezet. We denken wel dat het van uiterst belang is om de juiste informatie te hebben rondom het NPO, maar dat het nog belangrijker is om te gaan kijken naar de uitvoering en de kansen die liggen bij jullie, op en in school.
- Welke soort interventies kun je onderscheiden en wat zijn aandachtspunten bij de keuzes die jullie maken?
- Hoe kun je als school zelf de regie houden en aansluiten bij je eigen visie en waarden?
- Waarom is het zo belangrijk om naar je leerkrachten en team te luisteren en ze mee te nemen in dit plan? Uiteindelijk moeten zij het doen in de klas, samen met de kinderen.
- Waarom is het zo belangrijk om leraren goed voor te bereiden en ze te faciliteren met de vaardigheden die ze nodig hebben om bij een volgende calamiteit naar volwaardig hybride of online onderwijs te schakelen?
- Onderwijs maak je samen, hoe zorg je ervoor dat je de kwaliteiten en kennis van ouders kunt inschakelen om te kunnen focussen als school op de kerntaak van onderwijs? Goed onderwijs voor elk kind.
We sluiten deze reeks van zes blogs hiermee af. Hopelijk hebben jullie deze met veel plezier gelezen en gedeeld (waarvoor dank!). Eén ding is voor ons zeker: wij hebben veel plezier beleefd aan het samen schrijven, ook al kwam er regelmatig veel emotie los aan onze kant. We hebben er alle vertrouwen in dat de scholen de juiste keuzes gaan maken uit de menukaart voor hun kinderen en dat bestuurders, directies, leraren en ouders gaan samenwerken aan het beste onderwijs voor elk kind.
Is er leven na de blogs? Jazeker, wij gaan graag het gesprek met jullie aan om te sparren over het NPO. Via Whatsapp, social media, onze websites, live aan de telefoon, online gesprek of live op locatie…
Samen werken aan nog beter onderwijs! Samen kunnen we dit!
